Słowniczek
- abara
- żebra
- ago
- szczęka
- ai
- harmonia
- aiki-jutsu
- starożytna technika walki oparta na koordynacji obrony z atakiem
- arigato
- dziękuję (zwrot nieoficjalny)
- ashi
- stopa, noga
- ashikubi
- kostka
- asoko
- tam
- atama
- głowa [patrz też: Men]
- atemi
- uderzenia we wrażliwe miejsca ciała
- ato
- odsunąć się
- atsu
- ucisk
- awase
- łączenie
- awase waza
- techniki łączone
- ayumi ashi
- krok przestawny
- barai
- zagarnięcie
- bo
- długi kij
- boken (bokken)
- drewniany miecz
- bokuto
- ciężki drewniany miecz (stosowany w różnych szkołach do suburi)
- boshi
- duży palec (u ręki i nogi)
- bu
- silny, waleczny, odważny (dotyczący spraw wojennych)
- budo
- bu, bushi: wojownik, wojna; Do: droga- określenie droga wojownika. Początkowo sztuki wojenne nazywano "bu-jitsu" (technika walki). Jednakże pod wpływem buddyzmu i taoizmu w okresie panowania shogunatu Tokugawa, sztuki wojenne zmieniły się w sztukę wychowania. Zapożyczyły przyrostek tao z taoizmu i przekształciły go w do.
- bushi
- wojownik
- Bushido
- kodeks regulujący życie samuraja
- chikama
- najkrótszy dystans (twarzą w twarz z przeciwnikiem)
- chokkaku
- prostopadle
- choku
- prosty
- chokusen
- linia prosta
- chu
- środek
- chudan
- średni poziom, korpus
- daitai
- udo
- dan
- poziom, stopień mistrzowski
- denko
- wrażliwe miejsce pomiędzy żebrami
- do
- droga
- dojo
- miejsce poszukiwania drogi; najczęściej sala, w której trenuje się sztuki walki
- dokko
- uciskowy punkt za uchem
- domo
- dzięki (zwrot nieoficjalny)
- domo arigato gozaimasu
- dziękuję bardzo (bardzo oficjalnie; podziękowanie za coś, co trwa nadal)
- domo arigato gozaimas&ta
- dziękuję bardzo (bardzo oficjalnie; podziękowanie za coś, co właśnie się skończyło)
- dori
- uchwycenie
- dosa
- działanie, ruch, akcja
- doshu
- mistrz drogi, tytuł lidera aikido (zgodnie z tradycją japońską jest to tytuł dziedziczony)
- dozo
- proszę, ćwicz dalej
- eri
- kołnierz
- empi (= hiji)
- łokieć
- fudo dachi
- postawa trwała (nieporuszona)
- fukuto
- wrażliwe miejsce tuż nad wewnętrzną stroną kolana
- funakogi undo (= tori fune)
- ćwiczenie wiosłowania
- furi
- kołysanie, bujanie, ruch wahadłowy
- furitama
- stabilizacja ki, ćwiczenia koncentracji
- futari
- dwoje, para, we dwoje
- gaku
- tradycyjny element wystroju dojo; japońska kaligrafia z nazwą szkoły, mottem lub myślą filozoficzną, zawieszana na ścianie (kamiza) w centralnym miejscu dojo, naprzeciwko miejsca honorowego
- ganmen
- twarz [patrz też: Shomen]
- gasho
- gest połączenia rąk przy pozdrowieniu (używany zwłaszcza podczas ćwiczeń medytacyjnych)
- ge
- niski
- gedan
- poziom ciała od pasa w dół
- geiko
- trening, ćwiczenie
- geri (=keri)
- kopnięcie
- geta
- drewniane sandały japońskie na dwóch poprzecznie umieszczonych na podeszwie klockach
- gi
- ubranie
- go
- pięć, twardy
- gochisôsama - deshita
- dziękuję, po posiłku (to było bardzo dobre)
- gokoku
- uciskowy punkt pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym
- gokyo
- piąta forma
- gomen nasai
- przepraszam, jest mi przykro
- goshi (= koshi)
- biodra
- gyaku
- przeciwny, przeciwstawny
- hai
- tak
- haishu
- wewnętrzna strona dłoni [patrz też: Shuhai]
- haito
- grzbiet dłoni
- hajime
- naprzód, zaczynać, start
- hakama
- tradycyjne spodnie samurajów noszone przez mistrzów aikido. Siedem plis (zakładek) - 5 z przodu i 2 z tyłu - symbolizuje 7 podstawowych zasad Bushido:
- "gi" - właściwa decyzja podejmowana w równowadze ducha, właściwa postawa. Kiedy muszę umrzeć... po prostu umieram;
- "yu" (yuki) - waleczność zabarwiona bohaterstwem;
- "jin" - miłość uniwersalna, życzliwość dla wszystkich ludzi, chęć służenia światu;
- "rei" - właściwe zachowanie, ceremonia, kulturalność;
- "makoto" - całkowita szczerość, otwartość i tolerancja;
- "meiyo" - honor i chwała, , wspaniałomyślność, budowanie dobrej postawy wobec ludzi i świata;
- "chugi" - pobożność i prawość, pokora, ale też brak przywiązania, zdolność do poświęcenia siebie
- han
- połowa, przykład, obraz do naśladowania
- hanmi
- postawa, pozycja
- hanmi hantachi waza
- techniki wykonywane przez klęczącego tori na uke atakującym w pozycji stojącej
- hantai
- odwrotnie, w inny sposób
- happo
- osiem kierunków
- hara
- brzuch, centrum
- hasami
- nożyce
- hayaku
- szybko
- hei
- spokój
- heiko
- równoległy
- hidari
- lewy, w lewo
- hiji (= empi)
- łokieć
- hiji-zume
- wrażliwe miejsce na wewnętrznej stronie łokcia
- hitai
- czoło [patrz też: Zengaku]
- hiza
- kolano
- hombu
- główna kwatera, centrum szkoleniowe
- iaido
- jest to japońska sztuka szybkiego dobywania i cięcia mieczem.
- ichimonji
- linia prosta
- iie (iya, nai)
- nie
- ippon
- punkt
- irimi
- wejście do przodu
- irimi nage
- rzut przez wejście, podstawowa technika aikido
- itadakimasu
- smacznego
- jime (= shime)
- duszenie
- jintai
- ciało [patrz też: Shintai]
- jinkai-kyusho
- punkty witalne na ciele człowieka
- jitsu
- sztuka, umiejętność, sposób, technika
- jiu-waza
- tori wykonuje dowolne techniki
- jo
- kij używany w aikido; oznacza także: miejsce
- jodan
- poziom górny ciała tj. głowa, szyja
- joseki
- południowa ściana dojo, miejsce honorowe
- joseki ni rei
- ukłon w stronę wyższych rangą w dojo
- ju
- miękki, łagodny
- juji
- krzyż
- kaeshi waza
- kontr-techniki
- kai
- organizacja
- kaiten
- okrągły, obrót
- kakari-geiko
- forma treningu, kiedy tori jest atakowany przez kilku uke, nadchodzących kolejno z jednego kierunku
- kakato
- pięta
- kakuto
- wewnętrzna strona nadgarstka (przy uderzeniu)
- kamae
- garda, pozycja
- kamiza
- ściana wschodnia, honorowa dojo; miejsce, gdzie znajdują się bóstwa
- kamiza ni rei
- ukłon w stronę kamizy
- kan geiko
- trening zimowy
- kashi
- nogi
- karate
- droga pustej ręki; metoda walki, w której broń stanowi całe ciało z naciskiem na użycie rąk i nóg; jedną z czołowych postaci karate jest Gichin Funakoshi (1869-1957), twórca karate tradycyjnego
- kata
- ćwiczenie formalne z reguły skodyfikowane ; oznacza także: ramię
- katana
- miecz japoński (szabla)
- katate
- jedna dłoń
- katsu
- techniki przywracania przytomności po urazach
- keikogi
- ubranie treningowe (aikidogi, karategi itd.)
- kempo
- sztuka walki znana jako boks chiński
- ken
- miecz
- kendo
- droga miecza; współczesna japońska forma walki bambusowym mieczem (shinai)
- kenshu
- szkolenie, praktyka, studiowanie
- ki
- siła, energia wewnętrzna, duch
- kiai
- moment maksymalnej koncentracji psychofizycznej
- kiba dachi
- pozycja jeźdźca
- kihon
- podstawowy (okres nauczania podstaw)
- kikan
- tchawica
- kiku
- opuszczać, obniżać
- kime
- koncentracja podczas wykonywania techniki, napięcie ciała
- kimono
- tradycyjny strój japoński
- kingyo-undo
- ćwiczenie "ryba"
- kiri
- ostrze
- kiritsu
- wstać, powstać, komenda do powstania z siadu
- kito
- nazwa szkoły
- kissaki
- szczyt miecza
- kiyotsukete
- zachować ostrożność
- kodansha
- czarny pas, powyżej 5 dan
- kohai
- młodszy uczeń (przeciwieństwo sempai)
- koho
- tył, z tyłu, w tyle
- koko
- strefa pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym
- kokoro
- duch, serce
- kokusai
- międzynarodowy
- kokyu
- sposób oddychania w aikido
- kokyu-ho
- metoda oddychania
- kokyu nage
- "rzut oddechem"
- komi
- zbliżać, przybliżać się
- konnichiwa
- dobre popołudnie
- koshi
- biodro
- koshi nage
- rzut przez biodro
- kote
- nadgarstek
- kote gaeshi
- skręcanie nadgarstka na zewnątrz
- kote hineri
- sankyo
- kote mawashi
- nikyo
- koutai
- zmiana
- kuatsu
- pierwsza pomoc
- kubi
- szyja
- kubishime
- atak poprzez duszenie
- kumite
- spotkanie rąk - walka
- kumi-jo
- forma ćwiczeń, w której obaj partnerzy posiadają jo
- kumi-tachi
- forma ćwiczeń, w której obaj partnerzy posiadają boiken
- kuzushi
- wychylenie ciała
- kyu
- stopień uczniowski lub liczebnik dziewięć
- kyudo
- łucznictwo japońskie
- kyusho
- punkty ciała wrażliwe na uderzenie
- ma-ai
- odpowiedni dystans
- mae
- przód, z przodu
- mae geri
- kopnięcie proste w przód
- marui
- ruch sferyczny
- massugu
- dokładnie na wprost, prosto przed siebie [patrz też: Shomen]
- mata
- udo, pachwina [patrz też: Sokei]
- mate
- czekać, poczekać
- matsu
- sosna
- mawashi geri
- kopnięcie po łuku w przód
- mawatte
- odwrócić się
- meguri
- ruch okrężny głównie nadgarstków oraz "centrum"; spiralny ruch energii
- men
- głowa, szczyt głowy
- men-uchi
- cięcie z góry na głowę
- migi
- prawy
- migi - kamae
- postawa, w której prawa noga wysunięta jest do przodu
- minogi
- obrzęd oczyszczania
- mokuso
- medytować, koncentracja
- morote (= ryote)
- obie ręce
- mudansha
- uczeń o stopniu ku
- mukozune
- wrażliwe miejsce w połowie goleni
- mune
- pierś
- murasame
- punkty uciskowe z każdej strony szyi za obojczykami
- musashugyo
- uczenie się i doskonalenie w różnych szkołach, u różnych trenerów
- nage
- rzut; ale także rzucający, broniący się
- nage (= tori, shite, seme)
- wykonujący daną technikę (broniący się)
- naike
- punkt uciskowy po wewnętrznej stronie kostki u stopy
- naka
- środek, centrum
- naka ni
- do środka
- naname
- ukośny
- ne waza
- techniki w pozycji leżącej
- Nihon
- Japonia
- nikyo
- druga forma
- Nippon
- Japonia
- no
- tradycyjny teatr japoński
- nukite
- końce usztywnionych palców
- O
- duży, wielki
- O Sensei
- Wielki nauczyciel; tytuł należny założycielowi Morihei Ueshiba
- obi
- pas
- omote
- do przodu. W aikido wszystkie techniki można podzielić na omote i ura
- onegai shimasu
- proszę nauczyć mnie... (na początku treningu do nauczyciela)
- osae
- naciskać, dźwignia
- otagai ni rei
- ukłony dla siebie nawzajem
- otoshi
- opuszczając
- Porando
- Polska
- Porandojin
- Polak
- randori
- walka treningowa
- rei
- ukłon;
- sensei-ni-rei - dla nauczyciela
- shomen-ni-rei - do przodu
- sempai-ni-rei - dla starszych stopni
- otagai-ni-rei - dla uczniów
- renzoku
- kontynuacja
- riai
- połączony w całość system jo, boken i taijutsu
- ritsurei
- ukłon na stojąco
- ryote (= morote)
- obie ręce
- ryu
- tradycyjna szkoła walki, często w ramach klanu - rodziny
- san
- trzy
- sankyo
- trzecia forma
- sayonara
- do widzenia
- se
- plecy, tylna strona, grzbiet
- seiken
- pięść
- seika-tenden
- środek ciężkości ciała, punkt zlokalizowany w głębi brzucha, 3-4 cm poniżej pępka
- seikichu
- kręgosłup
- seiza
- siad na piętach (kolanach)
- seiza-shite
- "czyńcie seiza" - nakazywane przez nauczyciela przed pozdrowieniem; lżejszą formą jest seiritsu
- senaka
- tył ciała
- senpai
- (sempai) uczeń starszy stażem - przeciwieństwo kohai
- sensei
- wcześniej urodzony; nazwa określająca nauczyciela w szkołach walki
- sensei ni rei
- ukłon w stronę senseja
- shite
- "ten który czyni" (pochodzi od suru: czynić); oznacza partnera, który stosuje daną technikę w odróżnieniu od tego, który ją znosi "uke"
- shiatsu
- japoński masaż punktowy
- shikaku
- martwy kąt, punkt
- shikko
- poruszanie się na kolanach
- shime (= jime)
- duszenie
- shimoza
- zachodnia ściana dojo, naprzeciw kamizy; ściana, pod którą siadają uczniowie (po prawej wyżsi stopniem, po lewej - niżsi)
- shimozeki
- północna ściana dojo, naprzeciw joseki, miejsce w którym siadają niećwiczący, odwiedzający
- shinkokyu
- od niego zaczyna się praktyka aikitaiso. Shikokyu znaczy "wzniecać ducha" i manifestuje czekanie duchowe na aikido. Zaczyna się krótką medytacją na stojąco, następnie prowadzi się obie rece przed klatkę piersiową z palcami skierowanymi w górę. Otwiera się ramiona cztery razy na 180 stopni i za każdym razem zamyka klaszcząc w dłonie. Powtarza się to dwa razy po czym następuje jeszcze krótka medytacja. Po niej przystępuje się do funakogi undo (tori fune)
- shintai
- ciało [patrz też: Jintai]
- shita hara
- dół brzucha [patrz też: Seika-tanden]
- shinto
- religia japońska
- shinzen ni rei
- ukłon w stronę miejsca kultu
- shoho geiko
- trening letni
- shomen
- do przodu, przód
- shomen
- twarz [patrz też: Ganmen]
- shuhai
- wewnętrzna strona dłoni [patrz też: Haishu]
- shuto
- krawędź dłoni
- sode
- rękaw
- sokei
- pachwina [patrz też: Mata]
- soko
- w takiej pozycji, położeniu
- sokuso
- czubki palców u stóp (przy kopnięciu)
- sokutei
- koniec pięty
- sokuto
- krawędź stopy
- soremade
- stop
- soto
- zewnętrzna strona, na zewnątrz
- suburi
- ćwiczenia uderzeń jo ewentualnie boken
- sumimasen
- przepraszam (aby przyciągnąć uwagę)
- suwari
- siad
- suwari waza
- techniki walki stosowane między siedzącymi partnerami
- suwatte
- usiąść
- tachi
- długi miecz
- tachi dori
- techniki obrony przed przeciwnikiem uzbrojonym w miecz
- tai
- ciało
- tai-jutsu
- sztuka ciała, czyli techniki aikido wykonywane bez broni
- tai-sabaki
- ruchy obrotowe ciała
- taiso
- gimnastyka, ćwiczenia fizyczne
- taito
- pochwa miecza
- take
- bambus
- tanden
- brzuch [patrz też: Hara]
- tanto
- nóż, sztylet
- tatami
- mata do ćwiczeń
- tatte
- powstać
- ten-chi nage
- rzut "w niebo i w ziemię"
- te
- ręka
- te gatana
- ręka-miecz, tnąca część ręki
- tekubi
- przegub
- tekubi osae
- yonkyo
- ten chi ka sui
- niebo-ziemia-ogień-woda (czterokrotne klaskanie na początku treningu)
- tenkan
- obrót; zejście z linii ataku przez obrót
- tento
- wrażliwe miejsce na czubku głowy
- te-no-hira
- dłoń
- te-ura
- wewnętrzna strona nadgarstka
- tokui waza
- ulubione techniki
- tokonoma
- mały ołtarz znajdujący się we wszystkich japońskich domach
- to ma
- duży dystans
- tori (= shite, seme, nage)
- wykonujący daną technikę (broniący się)
- tori fune (= funakogi undo)
- ćwiczenie wiosłowania
- tsugi ashi
- krok dostawny
- tsuki
- uderzenie po linii prostej lub pchnięcie mieczem
- uchi
- atak, cięcie, uderzenie po łuku
- uchi deshi
- bezpośredni uczeń mistrza
- ude
- przedramię
- ude nobashi
- gokyo
- ude osae
- ikkyo
- ue
- w górę
- uke
- atakujący, w aikido ten, na którym wykonywana jest technika; ale też: obrona, blok
- uke kotai shimasu
- proszę zmienić uke
- ukemi waza
- sztuka padania
- ume
- śliwa
- undo
- ćwiczenie, ruch
- ura, tenkan
- odwrotnie, do tyłu
- uraken
- wewnętrzna strona pięści
- ushiro
- tył, z tyłu, w tył
- ushiro-waza
- techniki obrony przed atakiem z tyłu
- wakarimasu
- rozumiem
- waki
- bok, pacha, z boku, strona
- wakikage
- wrażliwe miejsce w okolicach pachy
- waza
- technika, metoda, sztuka, zespół technik
- yame
- komenda: stop
- yari
- lanca
- yoi
- gotowy
- yoko
- poziomo na bok
- yokomen
- bok głowy, skroń
- yonkyo
- czwarta forma
- yubi
- palec
- yudansha
- posiadacz czarnego pasa (od pierwszego dan wzwyż)
- yukuri
- powoli
- yuru yaka ni
- płynnie
- zan shin
- duch ostatniej czujności, ostatniej uwagi. Zan oznacza: to co zostaje, czujność, rezerwę. Shin to duch. Jest to zatem uwaga, którą powinno się utrzymywać aż do końca techniki, do samego końca każdej wykonywanej czynności
- zarei
- ukłon w pozycji siedzącej
- zazen
- pozycja medytacyjna; siad klęczny na piętach lub w pozycji lotosu
- zempo
- przednia strona, przód
- zengaku
- czoło [patrz też: Hitai]
- zenshin
- całe ciało
- zenwan
- przedramię
- zubon
- spodnie od keikogi (dogi)
- zori
- tradycyjne japońskie klapki ze słomy